Thời gian qua, nhiều vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản liên quan đến hình thức đầu tư "tiền ảo", tiền điện tử Bitcoin, và các sàn giao dịch ngoại hối, chứng khoán trái phép đã bị lực lượng Công an triệt phá. Điển hình, Công an tỉnh Hà Tĩnh đã bắt giữ 56 đối tượng tham gia lừa đảo đầu tư tiền điện tử Bitcoin tại Campuchia và Philippines. Tại Hà Nội, đối tượng Phó Đức Nam (biệt danh "Mr Pips") bị bắt vì lập các sàn giao dịch chứng khoán, tài chính quốc tế lừa đảo, chiếm đoạt hơn 5.200 tỷ đồng. Ở Đồng Nai, 4 đối tượng bị bắt vì lừa đảo đầu tư "tiền ảo", chiếm đoạt của hơn 200 nạn nhân với số tiền 4 tỷ đồng. Tại Đà Nẵng, một đối tượng người Trung Quốc cùng 5 người Việt Nam bị bắt vì lừa đảo thông qua các ứng dụng đầu tư, chiếm đoạt 1.800 tỷ đồng. Những vụ việc này cho thấy mức độ nguy hiểm và tinh vi của các hành vi lừa đảo trong lĩnh vực đầu tư tài chính trên không gian mạng.

Một số phương thức, thủ đoạn lừa đảo phổ biến mà các đối tượng thường sử dụng để lừa đảo chiếm đoạt tài sản:

Lừa đảo theo mô hình Ponzi (đa cấp tài chính): Phương thức hoạt động của mô hình này dựa trên việc tạo ra một ảo giác về lợi nhuận bền vững bằng cách trả tiền cho những người tham gia trước từ tiền của những người tham gia sau. Thủ đoạn chính là hứa hẹn mức lợi nhuận phi thực tế, thường rất cao và ổn định, để thu hút lòng tham của nhà đầu tư. Những kẻ lừa đảo thường tạo ra vẻ ngoài hào nhoáng, tổ chức các buổi hội thảo, sự kiện để quảng bá và xây dựng niềm tin. Ban đầu, một số người tham gia sớm thực sự nhận được lợi nhuận, điều này càng củng cố niềm tin và thu hút thêm nhiều người tham gia mới. Tuy nhiên, bản chất của mô hình Ponzi là không có hoạt động kinh doanh thực tế tạo ra lợi nhuận. Khi dòng tiền từ những người mới không đủ để chi trả cho những người cũ, hoặc khi kẻ chủ mưu quyết định ôm tiền bỏ trốn, hệ thống sẽ sụp đổ. Kết quả là, phần lớn những người tham gia, đặc biệt là những người tham gia sau, sẽ mất toàn bộ số tiền đã đầu tư. Kẻ chủ mưu thường thu được một khoản tiền khổng lồ trước khi biến mất, gây ra thiệt hại tài chính nghiêm trọng cho vô số nạn nhân.

Ảnh minh họa

Điển hình như ​vào tháng 4 năm 2018, vụ lừa đảo liên quan đến các đồng tiền ảo iFan và Pincoin đã gây chấn động tại Việt Nam. Công ty Cổ phần Modern Tech, đứng sau hai dự án này, đã huy động vốn từ hơn 32.000 nhà đầu tư với số tiền lên đến 15.000 tỷ đồng. Modern Tech hứa hẹn lợi nhuận tối thiểu 48% mỗi tháng và hoàn vốn trong vòng 4 tháng, đồng thời thưởng thêm 8% cho việc giới thiệu nhà đầu tư mới. Tuy nhiên, sau khi thu hút được số tiền lớn, công ty đã thay đổi hình thức trả thưởng, quy đổi sang đồng iFan với giá trị giảm mạnh, khiến nhiều nhà đầu tư mất trắng.

Dự án "coin rác": Phương thức lừa đảo này tập trung vào việc tạo ra các đồng tiền điện tử không có giá trị hoặc ứng dụng thực tế. Thủ đoạn bao gồm việc xây dựng một câu chuyện hấp dẫn về tiềm năng tăng trưởng vượt trội của đồng coin, thường dựa trên một ý tưởng công nghệ mơ hồ hoặc một thị trường mục tiêu không có thật. Những kẻ lừa đảo chi mạnh tay cho các chiến dịch tiếp thị rầm rộ, sử dụng mạng xã hội, các trang tin tức giả mạo, và thuê cả những người nổi tiếng để quảng cáo, tạo dựng hình ảnh về một dự án đầy hứa hẹn. Họ thường tạo ra sự khan hiếm giả tạo hoặc thao túng giá cả trong giai đoạn đầu để thu hút nhà đầu tư. Kết quả là, những nhà đầu tư nhẹ dạ cả tin đổ tiền vào mua với hy vọng kiếm lời nhanh chóng. Tuy nhiên, khi kẻ lừa đảo đã gom đủ tiền, họ sẽ thực hiện hành vi "pump and dump" (bơm thổi giá và bán tháo), khiến giá trị đồng coin sụt giảm thê thảm, thậm chí về 0. Các nhà đầu tư không kịp bán ra sẽ chịu tổn thất nặng nề, mất trắng số tiền đã đầu tư, trong khi kẻ lừa đảo bỏ túi lợi nhuận khổng lồ.

Ảnh minh họa

Hack và giả mạo ví điện tử: Phương thức này lợi dụng lỗ hổng bảo mật và sự thiếu cẩn trọng của người dùng. Thủ đoạn hack thường bao gồm việc sử dụng các kỹ thuật tấn công mạng tinh vi để xâm nhập vào hệ thống của các sàn giao dịch hoặc ví điện tử, đánh cắp thông tin đăng nhập hoặc khóa riêng tư của người dùng. Đối với thủ đoạn giả mạo, kẻ lừa đảo thường gửi các email, tin nhắn giả mạo, hoặc tạo ra các trang web, ứng dụng độc hại có giao diện giống hệt các nền tảng uy tín. Chúng yêu cầu người dùng cung cấp thông tin cá nhân, thông tin tài khoản, hoặc tải xuống phần mềm độc hại. Một chiêu thức khác là gửi các token lạ, không rõ nguồn gốc vào ví của nạn nhân. Khi nạn nhân tò mò và cố gắng tương tác với các token này (ví dụ như cố gắng bán hoặc trao đổi), họ có thể bị dẫn đến các trang web lừa đảo hoặc bị yêu cầu cấp quyền truy cập vào ví của mình, tạo điều kiện cho kẻ gian đánh cắp tài sản. Kết quả là, nạn nhân có thể mất toàn bộ số tiền điện tử đang nắm giữ trong ví.

Ảnh minh họa

Giả danh chuyên gia đầu tư, môi giới tài chính: Phương thức này dựa trên việc tạo dựng lòng tin thông qua việc mạo danh những người có kiến thức và kinh nghiệm trong lĩnh vực tài chính. Thủ đoạn phổ biến là tạo ra các hồ sơ mạng xã hội ấn tượng với hình ảnh về cuộc sống giàu có, thành công, thường xuyên chia sẻ những thông tin "phân tích" thị trường nghe có vẻ chuyên nghiệp. Sau đó, họ dụ dỗ nạn nhân tham gia vào các nhóm kín (Telegram, Zalo, Facebook...) với lời hứa hẹn về các "bí kíp" đầu tư sinh lời cao, các "kèo" chắc thắng. Thực tế, những lời khuyên này thường dẫn đến các dự án lừa đảo hoặc các giao dịch rủi ro cao. Kết quả là, nạn nhân tin tưởng và làm theo lời khuyên của những "chuyên gia" giả mạo này, dẫn đến việc đầu tư vào các dự án không có thật hoặc bị thao túng, gây ra thua lỗ tài chính. Kẻ lừa đảo có thể thu phí "tư vấn", hoa hồng từ các giao dịch hoặc đơn giản là dẫn dụ nạn nhân vào các hệ thống lừa đảo mà chúng có lợi.
Giả mạo sàn giao dịch ngoại hối, tiền ảo: Phương thức này nhắm vào sự tin tưởng của nhà đầu tư vào các nền tảng giao dịch trực tuyến. Thủ đoạn là tạo ra các trang web hoặc ứng dụng giao dịch giả mạo có giao diện chuyên nghiệp, thậm chí còn cung cấp các công cụ và biểu đồ phân tích kỹ thuật giống như các sàn giao dịch uy tín. Ban đầu, để tạo lòng tin, kẻ lừa đảo có thể cho phép nạn nhân thực hiện các giao dịch nhỏ và rút tiền một cách dễ dàng. Điều này khiến nạn nhân tin rằng đây là một sàn giao dịch hợp pháp và bắt đầu đầu tư số tiền lớn hơn. Tuy nhiên, khi số tiền đầu tư đạt đến một mức nhất định, sàn giao dịch giả mạo sẽ bắt đầu giở trò, ví dụ như báo lỗi kỹ thuật, yêu cầu nộp thêm các khoản phí vô lý (phí "xác minh", phí "rút tiền đặc biệt"...), hoặc thậm chí đóng cửa và biến mất cùng với toàn bộ số tiền của nhà đầu tư. Kết quả là, nạn nhân mất trắng số tiền đã đầu tư vào sàn giao dịch giả mạo, trong khi kẻ lừa đảo chiếm đoạt được một khoản tiền lớn.

Ảnh minh họa

Biện pháp phòng ngừa các hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không giang mạng:

Để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi nguy cơ bị lừa đảo trên mạng xã hội và trong các giao dịch trực tuyến, điều quan trọng hàng đầu là bạn phải tuyệt đối cẩn trọng với các thông tin cá nhân của mình. Tuyệt đối không chia sẻ các thông tin nhạy cảm như số chứng minh nhân dân/căn cước công dân, số điện thoại, hay số tài khoản ngân hàng trên các nền tảng mạng xã hội, bởi những thông tin này có thể dễ dàng bị kẻ xấu lợi dụng cho các mục đích lừa đảo tinh vi. Bên cạnh đó, cần thường xuyên kiểm tra và cập nhật các thiết lập bảo mật và quyền riêng tư trên tài khoản ngân hàng và các mạng xã hội đang sử dụng. Việc này giúp kiểm soát tốt hơn những ai có thể tiếp cận thông tin của mình và hạn chế các lỗ hổng bảo mật mà kẻ gian có thể khai thác. Hãy luôn sử dụng mật khẩu mạnh, độc nhất cho từng tài khoản và tuyệt đối không chia sẻ mật khẩu này với bất kỳ ai, kể cả những người quen biết trên mạng.
Phải hết sức cảnh giác với những lời mời chào về công việc nhàn hạ nhưng lại hứa hẹn mức thu nhập cao bất thường, hoặc những cơ hội kiếm tiền dễ dàng trên mạng. Đây thường là những chiêu trò dụ dỗ của các đối tượng lừa đảo. Trước khi quyết định tham gia vào bất kỳ hình thức đầu tư nào, cần phải dành thời gian tìm hiểu và kiểm tra kỹ lưỡng thông tin về dự án, sàn giao dịch, đảm bảo rằng chúng có đầy đủ tính pháp lý và uy tín. Đừng vội vàng đưa ra quyết định chỉ dựa trên những lời quảng cáo hấp dẫn mà bỏ qua việc thẩm định thông tin một cách cẩn thận.
Để tăng cường lớp bảo vệ cho thiết bị của mình, nên cài đặt các phần mềm diệt virus và tường lửa uy tín. Những công cụ này sẽ giúp phát hiện và ngăn chặn các phần mềm độc hại, cũng như các cuộc tấn công từ internet, giảm thiểu nguy cơ bị đánh cắp thông tin hoặc bị kiểm soát thiết bị từ xa. Hãy luôn cảnh giác và không bao giờ mở các liên kết hoặc tải xuống các tệp đính kèm từ những email, tin nhắn có nguồn gốc không rõ ràng, đặc biệt là khi chúng yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân hoặc thông tin tài khoản ngân hàng. Đây là một trong những phương thức phổ biến mà kẻ lừa đảo sử dụng để thu thập thông tin của nạn nhân.
Khi nhận được bất kỳ yêu cầu chuyển tiền nào, đặc biệt là từ những người lạ hoặc thông qua mạng xã hội, hãy hết sức thận trọng. Tốt nhất là nên trực tiếp liên hệ và xác minh thông tin với người gửi hoặc người yêu cầu trước khi thực hiện bất kỳ giao dịch nào. Đừng tin tưởng vào những lời lẽ đường mật hay những lý do khẩn cấp mà vội vàng chuyển tiền khi chưa xác minh rõ ràng.
Trước khi quyết định tham gia vào bất kỳ hình thức đầu tư nào, dù là trực tuyến hay ngoại tuyến, việc tìm kiếm và tham khảo ý kiến từ các chuyên gia tài chính độc lập và đáng tin cậy là vô cùng quan trọng. Những chuyên gia này có thể cung cấp những lời khuyên khách quan và giúp đưa ra những quyết định đầu tư sáng suốt, tránh được những rủi ro không đáng có.
Cuối cùng, nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy mình có thể đã trở thành nạn nhân của một vụ lừa đảo, hãy nhanh sao chụp giữ liệu liên quan, sau đó ngay lập tức báo cho cơ quan Công an gần nhất hoặc Ngân hàng Nhà nước để được hỗ trợ và xử lý kịp thời. Hành động nhanh chóng có thể giúp giảm thiểu thiệt hại và tăng cơ hội thu hồi tài sản.