Sửa đổi, bổ sung một số điều của 10 luật liên quan đến an ninh, trật tự (Phần 8): Tăng cường ứng dụng công nghệ, nâng cao hiệu quả quản lý trật tự, an toàn giao thông
Nếu như trước đây, việc bắt được một tài xế vi phạm trong khoang lái chỉ nhờ vào sự tham gia trực tiếp của Cảnh sát giao thông, thì giờ đây, thông qua dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 10 luật liên quan đến an ninh, trật tự điều chỉnh Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ mang đến một cuộc cách mạng công nghệ thực sự với hệ thống camera giám sát thông minh. Camera trong khoang lái - “Mắt thần” không bao giờ chớp Trong dự thảo, Bộ Công an đề xuất sửa đổi theo hướng bổ sung quy định xe kinh doanh vận tải phải lắp thiết bị ghi nhận hình ảnh người lái xe; xe vận tải nội bộ phải lắp thiết bị giám sát hành trình và thiết bị ghi nhận hình ảnh người lái xe (tức bao gồm cả xe dưới 8 chỗ thay vì chỉ có xe từ 8 chỗ trở lên như quy định hiện hành). Riêng xe ô tô chở người từ 8 chỗ trở lên (không kể chỗ của người lái xe) kinh doanh vận tải phải lắp thêm thiết bị ghi nhận hình ảnh khoang chở hành khách. Đây không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn là “cuộc cách mạng” trong cách giám sát hành vi của cả tài xế lẫn hành khách. Những hình ảnh tai nạn thảm khốc như xe khách lao xuống vực hay xe container tông chết người đã khiến dư luận “thức tỉnh” về tầm quan trọng của việc giám sát liên tục. Camera trong khoang lái sẽ ghi lại mọi hành động: từ việc tài xế buông tay khỏi vô-lăng, sử dụng điện thoại, đến những dấu hiệu mệt mỏi, ngủ gật.
Ảnh: Thông qua dữ liệu từ thiết bị ghi nhận hình ảnh người lái xe, lực lượng CSGT có thể liên tục phát hiện, xử lý các trường hợp vi phạm.
Xe thông minh được “cởi trói” Bên cạnh việc siết chặt giám sát, dự thảo Luật cũng thể hiện sự linh động và thực tế khi nới lỏng quy định đối với phương tiện giao thông thông minh. Thay vì phải xin giấy phép hoạt động phức tạp, xe có tự động hóa một phần (cấp 1, 2, 3 theo tiêu chuẩn quốc tế) giờ đây được phép hoạt động bình thường. Điều này có nghĩa hàng loạt xe ô tô cao cấp được trang bị các tính năng an toàn như hỗ trợ giữ làn đường, phanh khẩn cấp tự động, cảnh báo va chạm - những công nghệ đã trở nên phổ biến tại Việt Nam - không còn bị “trói buộc” bởi các thủ tục hành chính như trước đây. Ngược lại, xe tự động hóa toàn bộ (cấp 4, 5) vẫn phải xin phép nghiêm ngặt vì công nghệ này chưa đủ tin cậy trong điều kiện giao thông phức tạp như Việt Nam.
Ảnh minh họa: Xe tự lái cấp độ 4 (tự lái cấp cao) và cấp độ 5 (tự lái hoàn toàn) vẫn cần phải xin phép nghiêm ngặt vì chưa đủ tin cậy trong điều kiện giao thông phức tạp tại Việt Nam.
Tín hiệu ưu tiên - Phân biệt rõ ràng giữa “khẩn cấp” và “ưu tiên” Một thay đổi tưởng chừng nhỏ nhưng có ý nghĩa lớn là việc xe quân sự đi làm nhiệm vụ khẩn cấp được đèn nhấp nháy màu xanh thay vì màu đỏ như trước. Điều này giúp phân biệt rõ ràng giữa các loại xe ưu tiên: - Màu đỏ: Xe cứu thương, cứu hỏa - những trường hợp cực kỳ khẩn cấp. - Màu xanh: Xe công an, quân sự, kiểm sát đi làm nhiệm vụ khẩn cấp. - Màu vàng: Các xe ưu tiên khác. Sự phân chia này giúp người tham gia giao thông nhận biết mức độ khẩn cấp và có phản ứng linh hoạt, phù hợp khi nhường đường cho các xe ưu tiên.
Ảnh: Quy định mới về màu sắc của tín hiệu đèn giúp phân biệt mức độ khẩn cấp và có phản ứng phù hợp khi nhường đường cho các xe ưu tiên.
Giờ lái xe - Linh hoạt hơn cho doanh nghiệp Thay vì quy định cứng nhắc về thời gian lái xe như trước, Luật sửa đổi áp dụng quy định của Bộ luật Lao động. Cụ thể: - Lái xe liên tục: Không quá 4 giờ. - Thời gian làm việc: Theo quy định của Bộ luật Lao động (8 giờ/ngày, 48 giờ/tuần). Điều chỉnh này giúp doanh nghiệp vận tải linh hoạt hơn trong sắp xếp lịch làm việc, đồng thời vẫn đảm bảo an toàn giao thông. Nâng hạng bằng lái - Mở đường cho tài xế chuyên nghiệp Luật bổ sung quy định cho phép nâng hạng từ D1, D2, D lên CE, không cần quay lại học bằng C - điều mà nhiều tài xế chuyên nghiệp đã mong đợi. Trước đây, người có bằng lái hạng cao nhất vẫn không thể lái được xe container có rơ-moóc, tạo ra sự bất hợp lý trong thực tế. Kiểm định thông minh - Giảm gánh nặng không cần thiết Để giảm gánh nặng cho doanh nghiệp và người dân, Luật quy định không phải thực hiện thẩm tra, thẩm định an toàn giao thông đối với đường bộ có cấp kỹ thuật A, B, C, D, đường phố gom, đường nội bộ. Điều này giúp tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm cho nền kinh tế. Cơ chế kiểm định linh hoạt Luật bổ sung các trường hợp kiểm định tự chi để tăng tính linh hoạt: - Khi chủ phương tiện có hành vi vi phạm quy định giao thông. - Theo yêu cầu của các cơ quan có thẩm quyền để giải quyết tranh chấp. - Khi có sai khác thông tin giữa giấy đăng ký xe và thực tế. Quy định này giúp tăng tính linh hoạt, chủ động cho chủ xe và doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo an toàn, minh bạch trong quản lý phương tiện giao thông. Đào tạo lái xe quân đội, công an - Đặc thù riêng Thừa nhận tính đặc thù của lực lượng vũ trang, Luật giao Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an quy định riêng về đào tạo lái xe, sát hạch lái xe, cấp và thu hồi giấy phép lái xe cho lực lượng quân đội, công an. Chống gian lận bằng lái - Biện pháp mạnh tay Luật bổ sung trường hợp thu hồi giấy phép lái xe khi người được cấp có hành vi gian dối được cấp, đổi, cấp lại giấy phép lái xe như: Sử dụng giấy tờ tùy thân giả (CMND, CCCD, hộ chiếu) để xin cấp giấy phép lái xe; Cung cấp thông tin cá nhân không đúng sự thật, thay đổi ngày tháng năm sinh, họ tên, quê quán để trục lợi việc cấp giấy phép; Làm giả hồ sơ khám sức khỏe, hoặc sử dụng kết quả khám sức khỏe không đúng thực tế; Làm giả chứng chỉ học lái xe, giấy xác nhận tham gia khóa học lái xe, hoặc gian lận trong quá trình thi sát hạch lái xe.; Làm giả quyết định cấp lại, đổi giấy phép khi báo mất hoặc hỏng không đúng sự thật. Điều này nhằm chấn chỉnh tình trạng mua bán bằng lái giả mạo đang diễn ra ở một số địa phương.
Ảnh minh họa: Lực lượng Cảnh sát giao thông kiểm tra giấy tờ xe.
Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ với những sửa đổi này thực sự mang lại một “làn gió mới”. Sự kết hợp giữa công nghệ hiện đại và quản lý linh hoạt hứa hẹn sẽ làm thay đổi diện mạo giao thông Việt Nam, hướng tới mục tiêu “giao thông an toàn, thông minh và bền vững”. Phần tiếp theo: Sửa đổi, bổ sung một số điều của 10 luật liên quan đến an ninh, trật tự (Phần 9 - Phần cuối): Hướng tới một Việt Nam số và hiện đại.
