Luật An ninh mạng hướng tới bảo vệ quyền con người trong kỷ nguyên số
- Thứ năm - 20/11/2025 03:12
- In ra
- Đóng cửa sổ này
Các chính sách, pháp lý và chiến lược bảo vệ an ninh mạng nhằm đảm bảo sự an toàn, bảo vệ quyền lợi công dân, thúc đẩy phát triển công nghệ bền vững và củng cố niềm tin của cộng đồng trên môi trường mạng. Điều này không chỉ giúp bảo vệ các cá nhân mà còn tạo ra nền tảng vững chắc để phát triển kinh tế số và xã hội thông minh trong tương lai.
Việc trình Quốc hội dự thảo Luật An ninh mạng diễn ra trong thời điểm đặc biệt quan trọng: Việt Nam được Liên hợp quốc lựa chọn là quốc gia tổ chức lễ mở ký Công ước quốc tế về chống tội phạm mạng (sự kiện ký kết đã diễn ra vào ngày 25/10/2025 tại Hà Nội với sự tham gia của 72 quốc gia tham gia và được gọi với tên “Công ước Hà Nội”). Công ước này là văn kiện ràng buộc pháp lý toàn cầu đầu tiên về đấu tranh chống tội phạm mạng, đánh dấu vai trò và uy tín ngày càng tăng của Việt Nam trong lĩnh vực an ninh mạng quốc tế. Do đó, việc hoàn thiện Luật An ninh mạng không chỉ đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong nước, mà còn thể hiện quyết tâm thực thi nghiêm túc các cam kết quốc tế, nâng tầm vị thế Việt Nam trong hợp tác an ninh mạng toàn cầu.
Quá trình xây dựng luật đã trải qua nhiều vòng tham vấn, lấy ý kiến rộng rãi. Từ tháng 6/2025, Bộ Công an đã tổ chức lấy ý kiến Nhân dân thông qua cổng thông tin điện tử và nhiều kênh khác nhau.
Dự thảo Luật An ninh mạng gồm 9 chương, 58 điều, trong đó có 30 điều khoản kế thừa của Luật An ninh mạng năm 2018 (giữ nguyên 21 điều; sửa đổi, bổ sung 9 điều); 16 điều khoản kế thừa của Luật An toàn thông tin mạng năm 2015 (giữ nguyên 12 điều; sửa đổi, bổ sung 4 điều); 9 điều khoản hợp nhất và bổ sung 3 điều khoản mới. Những quy định được sửa đổi, bổ sung tập trung vào các vấn đề: Bổ sung quy định về bảo đảm an ninh dữ liệu; Bổ sung quy định về trách nhiệm định danh địa chỉ IP và cung cấp cho lực lượng chuyên trách bảo vệ an ninh mạng; Bổ sung quy định về kinh phí bảo vệ an ninh mạng của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp nhà nước, tổ chức chính trị; Bổ sung quy định về việc khuyến khích sử dụng sản phẩm, dịch vụ công nghiệp an ninh của Việt Nam; Bổ sung quy định về cấp chứng chỉ về an ninh mạng.
Hướng tới mục tiêu bảo vệ quyền con người trong kỷ nguyên số và gắn với chủ thuyết tiếp cận về bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội trên không gian mạng, lấy trọng tâm là lợi ích của quốc gia và lợi ích của Nhân dân, Luật An ninh mạng hợp nhất năm 2025 đã:
1. Tiếp tục quy định doanh nghiệp trong và ngoài nước cung cấp dịch vụ trên mạng viễn thông, mạng internet và các dịch vụ gia tăng trên không gian mạng tại Việt Nam phải bảo vệ dữ liệu theo quy định của pháp luật và lưu trữ dữ liệu này tại Việt Nam. Điều này không chỉ bảo vệ an ninh dữ liệu quốc gia, mà còn đảm bảo quyền lợi của công dân trong việc bảo vệ thông tin cá nhân. Các quy định này không gây cản trở dòng chảy dữ liệu xuyên biên giới. Thực tế, sau khi Luật An ninh mạng 2018 được ban hành, nhiều doanh nghiệp cung cấp dịch vụ xuyên biên giới của nước ngoài phát triển mạnh mẽ tại thị trường Việt Nam. Chỉ riêng quảng cáo số, Google và Meta đã thu hàng tỉ đô la mỗi năm từ thị trường Việt Nam, số lượng người dùng hai nền tảng xã hội Facebook và Google cũng tăng thêm hơn 10 triệu người kể từ khi Luật An ninh mạng 2018 có hiệu lực. Điều đó chứng tỏ, các quy định này không hề gây cản trở cho các doanh nghiệp, trái lại tạo một môi trường mạng an toàn, ổn định hơn để các doanh nghiệp trong và ngoài nước phát triển và bảo vệ tốt hơn cho dữ liệu người dùng.
Thực tế đây là những quy định không mới. Từ năm 2013, Nghị định số 72/2013/NĐ-CP ngày 15/7/2013 của Chính phủ về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ internet và thông tin trên mạng đã quy định cụ thể tại “Điều 44. Nghĩa vụ của tổ chức, doanh nghiệp đối với việc bảo đảm an toàn thông tin và an ninh thông tin”.
3. Bổ sung quy định yêu cầu các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trên không gian mạng có trách nhiệm định danh địa chỉ IP và cung cấp thông tin cho lực lượng chuyên trách bảo vệ an ninh mạng đấu tranh, truy tìm tội phạm mạng và bảo vệ an ninh quốc gia, cứu nạn, cứu hộ.
4. Quy định về nội dung bảo đảm an ninh dữ liệu.
Trong kỷ nguyên chuyển đổi số, dữ liệu đã trở thành một loại tài nguyên chiến lược, có vai trò then chốt trong việc xác lập năng lực cạnh tranh quốc gia. Dữ liệu trở thành tư liệu sản xuất mới, là nền tảng của hạ tầng số, là yếu tố thiết yếu để triển khai trí tuệ nhân tạo, tự động hóa và đổi mới sáng tạo. An ninh dữ liệu phải được thiết lập và kiểm soát một cách toàn diện, bao phủ toàn bộ “vòng đời” dữ liệu từ khâu tạo lập, lưu trữ, truyền dẫn, xử lý, chia sẻ đến khai thác và tái sử dụng. Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia nêu rõ quan điểm “Bảo đảm chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, bảo đảm an ninh mạng, an ninh dữ liệu an toàn thông tin của tổ chức và cá nhân là yêu cầu xuyên suốt, không thể tách rời trong quá trình phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”.
Tuy nhiên, công tác bảo đảm an ninh dữ liệu đang đối mặt với nhiều nguy cơ và thách thức như: tài nguyên dữ liệu đang trở thành mục tiêu tấn công chủ yếu của tội phạm mạng; nhiều hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu còn tồn tại lỗ hổng bảo mật, thiếu phương án bảo vệ theo cấp độ; tốc độ thu thập, xử lý và sử dụng dữ liệu cá nhân đang vượt xa khả năng quản lý và kiểm soát truyền thống; dữ liệu dù đã trở thành tài sản chiến lược gắn với chủ quyền an ninh quốc gia nhưng nhiều cá nhân, tổ chức, cơ quan quản lý vẫn chưa hiểu rõ trách nhiệm pháp lý trong thu thập, lưu trữ và bảo vệ dữ liệu; việc dữ liệu bị chuyển luồng ra nước ngoài thông qua các nền tảng số xuyên biên giới, thiết bị IoT nhập khẩu và phần mềm không rõ nguồn gốc.
Trong thời đại công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ, bảo vệ dữ liệu không chỉ là trách nhiệm của cơ quan nhà nước, mà còn là trách nhiệm của mỗi doanh nghiệp trong việc bảo vệ thông tin, dữ liệu của người dân khỏi các mối đe dọa từ tội phạm mạng.
5. Bổ sung quy định để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng. Theo đó, trẻ em sử dụng dịch vụ gia tăng trên không gian mạng thì cha, mẹ hoặc người giám hộ theo pháp luật dân sự đăng ký tài khoản bằng thông tin của cha, mẹ hoặc người giám hộ và có trách nhiệm giám sát, quản lý nội dung trẻ em truy cập, đăng tải và chia sẻ thông tin trên các nền tảng dịch vụ đó.
Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra sâu rộng trên toàn cầu, không gian mạng đã trở thành “mặt trận” mới gắn chặt với mọi lĩnh vực của đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, từ quản trị quốc gia, kinh doanh số, thương mại điện tử đến giáo dục, y tế và dịch vụ công. Song song với những cơ hội lớn thì môi trường số cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ khi tội phạm công nghệ cao, lừa đảo trực tuyến, tấn công mạng và hoạt động xâm nhập dữ liệu diễn ra ngày càng tinh vi, có tổ chức và mang tính xuyên biên giới. Thực tế đó đặt ra yêu cầu cấp thiết phải xây dựng một “lá chắn pháp lý” đủ mạnh để bảo vệ chủ quyền số, bảo đảm an ninh quốc gia và giữ gìn trật tự an toàn xã hội.
Có thể nói, Luật An ninh mạng hợp nhất năm 2025 không chỉ nhằm khắc phục những bất cập trong thực tiễn thời gian qua, mà còn nhằm tạo dựng khung pháp lý vững chắc để Việt Nam tiến bước trong kỷ nguyên số./.